YUNAN MİTOLOJİSİ - DOĞUŞ VE YÜKSELİŞ
Eski Yunanlılar doğadaki her şeyi tıpkı diğer medeniyetler ve kavimler gibi tanrı olarak görüp etraflarında her olayı bir tanrıyla bağdaştırmışlardır. Mesela Güneş Tanrısı , Yıldırım Tanrısı , Ocak tanrısı ...... ve daha niceleri. Bugün kısaca bu tanrıların doğuşu ve evrenin yaratılış mitinden bahsedeceğim.
Azra Erhat Mitoloji sözlüğü adlı eserinde şöyle yazmıştır. Yunan Tanrıları ve yaratılışını öğrenmemiz hakkında;
Heredot der ki, tanrı soylarını sayıp döken, tanrılara
adlarını veren, niteliklerini tanımlayan ve efsanelerini anlatan, Homeorosla Heseidostur. Yani
bunlar Yunan Mitolojisinin peygamberleridir. Yunan
mitolojisi evet onlarla başlar ama orada bitmez . Eklene eklene ve kısımlar
çıkarılarak bugünkü halini almıştır. Tanrılar ve evrenin yaratılışını ikisi de
hemen hemen benzer şekilde anlatmıştır.
Bizler ilk defa bu iki yazardan öğreniriz bunları bakalım nasıl anlatmışlar. (Ben daha çok Heseidos' un
eserinden alıntılar yapacağım daha çok beğendiğim için.)
Evrenin yaratılışı ve Titanlar ile tanrıların doğuşu;
Başlangıçta yani dünya var olmadan önce Khaos(sonsuz
boşluk) vardı .Sonra Khaos ‘tan Gaia yani toprak ve daha sonra çekici gücün
sembolü Eros çıktı. Eros'un sayesinde Khaos ve Gaia ‘dan Erebos (Yeraltı Karanlığı) ve Nyks (Yıldızlı
gece), onlardan da ise Arther (Göğün üst tabakalarının ışığı ) ve Hemere (Gündüz) doğdu.
Daha sonra Uranos (Gök) ve Pontos‘u dünyaya getiren Gaia Uranos ile birleşerek erkek ve dişi titanları, tek gözlü devler olan Cyclopları ve Hekantonkheires adlı yüz kollu devleri doğurdu.
Hesiodos, Theogonia eserinde Tanrı soylarının başlangıcını
şu dizelerle anlatır:
“Khaos’tu hepsinden önce var olan,
Sonra geniş göğüslü Gaia, Ana Toprak,
Sürekli, sağlam tabanı bütün ölümsüzlerin,
Onlar ki tepelerinde otururlar karlı Olympos’un
Ve yol yol toprağın dibindeki karanlık Tartaros’ta,
Ve sonra Eros, en güzeli ölümsüz tanrıların,
O Eros ki elini ayağını çözer canlıların,
Ve insanların da tanrıların da ellerinden alır
Yüreklerini, akıl ve istem güçlerini.”
Heseidos devamında ;
Toprak bir varlık yarattı kendine eşit:
Dört bir yanını saran Uranos, yıldızlı Gök’ü,
Mutlu tanrıların sürekli, sağlam yurdunu.
Yüksek dağları yarattı sonra,
Konaklarında tanrıçalar oturan dağları.
Sonra denizi yarattı, ekin vermez denizi:
Azgın dalgalarıyla şişen Pontos’u.
Kimseyle sevişip birleşmeden yaptı bunu.”
Titanların erkek olanları Okeanos, Koios, Hyperion, Iapetos ve Kronos; aynı zamanda Titanides denilen dişi Titanlar ise Theeia, Rheia, Themis Phoibe, Mnemosyne ve Tethys adlarını taşıyorlardı.
Okeanos ve Tethys bütün nehirleri yarattılar. Hyperion ile Theiadan Güneş-Helios, Ay-Selene, Şafak-Eos; İapetos ve Aseie'den göğü sırtında taşıyan Atlas, Menoetios, Epimethus, Promethus doğdular. Diğer iki çift Titanda kendi çocuklarını doğurdular. Ancak gelecek olan kral, çiftin evlatlarınındı. Yani Titan kral Kronos ve Rheia'nın.
Gaia ve Uranos
İlk doğan çocukları Cyclop ve Hekatonkheirlerden hem iğrenen, hem de kendi iktidarını almasından korkan Uranos, çocukları doğdukça onları yerin derinliklerine; Tartaros'a atıyordu. Bu duruma üzülen eşi Gaia eşinden nefret etmeye başladı. Titanları gökyüzüne karşı kışkırttı. Titanlar babalarına karşı geldiler ve onu hakimiyetten mahrum ettiler. Titanların en kurnazı olan Kronos tahta oturmasına rağmen kardeşlerinin güçlerinden korkarak onları Tartarostan kurtarmadı. Heseios bunlar için;
“Böylesi korkunçtu Toprakla Gökün oğulları.
Babaları ilk günden iğrenmişti onlardan,
Doğar doğmaz gün ışınına çıkaracak yerde
Toprağın bağrına saklamıştı onları
Ve Uranos sürdürürken bu korkunç oyunu
Koca Toprak inim inim inliyordu zorundan.”
Kronos babasını öldürürken temsili resim
Yunanlar Kronos'un yönetimi dönemine ''Altın Dönem'' adını vermektedir. Yönetimi ele geçiren bu yeni hakimin kaderinde de babasının başına gelenler tekerrür edecekti. Bunun önlemini almak için Kronos korkunç bir karar aldı ve yeni doğan oğullarını ve kızlarını yutmaya başladı.
Heseidos;
“Rheia Kronos’un yatağına girince
Şanlı evlatlar doğurdu ona:
Hestia, Demeter, altın sandallı Hera
Ve güçlü Hades, yerin altında oturan,
Yüreği acımak nedir bilmeyen tanrı,
Toprağı sarsan, uğultulu tanrı Poseidon,
Ve temkinli Zeus, tanrıların ve insanların babası,
Yıldırıları yeryüzünü titreten.”
Bu durumdan sadece Zeus kurtuldu. Çünkü Rheia Kronosa yutması için Zeus yerine bir taş vermişti. Zeus ise Girit adasında bir mağarada saklandı. Sihirli keçi Amaltheianın sütüyle beslendi. Olgunluk çağına gelince saklandığı yerden çıkıp babasına savaş açtı. Olgunluk çağına gelince Zeus Rheia'nın tavsiyeleriyle Kronos'a savaş açtı. Bu savaş 10 yıl sürdü, birbirlerini yenemeyince Zeus Rheia'nın tavsiyesi ile yine Tartaros'taki Cyclop ve Hekatonkheirleri serbest bıraktı. Cycloplar Zeus'a meşhur şimşekleri verdiler. Yüz elli Hekatonkheir Titanların üzerine taşları ve kayaları fırlattılar. Yerler parçalandı, dağlar eridi ve Titanlar yenildiler. Zeus Kronos 'u yuttuğu Tanrıları ve taşı çıkarmaya zorladı. Titanlar yenilerek Tartaros'a atıldılar. Yüz kollu Hekatonkheirler ise Titanların bekçiliğini yapmaya başladılar. Tanrılar dünyayı yönetmeye başladılar.
3 erkek kardeş Zeus, Hades ve Poseidon evreni kendi aralarında paylaştılar.
Ortanca kardeş Poseidon denizlerin hakimi oldu.
Büyük kardeş Hades 'in* payına yeraltı düşmüştür. İnsanların ve tanrıların hiç sevmedikleri sert, korkunç tanrı Hades karısı Persephone ile birlikte, gölgeler halinde dolaşan ölülere hükmeden yeraltı ülkesindeki saraylarında yaşarlar.
Küçük kardeş ve ''Tanrıların kralı '' olarak kabul edilen Zeus dünya ve gökyüzünü alarak aile ve evliliğin hamisi kabul edilen kardeşi Hera ile evlenir. Bu evlilikten oğulları ateş ve sanayi tanrısı Hephaistos ile savaş tanrısı olan Ares doğar. Tanrılar daima yaz mevsiminin hüküm sürdüğü Olmpos dağında yaşar ve oradan hüküm sürerler.
Tanrılar'ın doğuşu ve evrenin oluşumu Yunan mitolojisinde böyle tasvir edilmiş. Bir sonraki yazımda da 12 Olimposlu dan bahsedeceğim.
* Benim kullandığım kaynak olan Dünya Mitolojisi kitabında Hades için küçük kardeş deniyor. Ancak diğer kaynakların çoğu büyük kardeş hatta tahtın yasal varisi (Bu konuyu diğer yazılarda anlatacağım.) olarak gösteriyor. Bende bu sebepten büyük kardeş dedim.
Kaynakça;
1)Azra Erhat Mitoloji sözlüğü
2)Ahmet Demir Dünya mitolojisi
3)Homeros Theogonia
4)Bir Nefeste Dünya Mitolojisi Mark Daniels
YAZAR :PARS
EDİTÖR:MURAT
Yorumlar
Yorum Gönder
Yorumunuz için teşekkür ederiz.